Ενδομητρίωση
Τι είναι η ενδομητρίωση;
Ενδομητρίωση καλείται η κατάσταση κατά την οποία ιστός του ενδομητρίου (εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας) ανευρίσκεται εκτός της μήτρας.
Που εντοπίζεται συνήθως;
Η συχνότερη εντόπιση αφορά τις ωοθήκες με τη μορφή κύστεων, τα ενδομητριώματα. Ωστόσο εστίες ενδομητρίωσης δύναται να ανευρεθούν οπουδήποτε στην πύελο (κάτω κοιλιακή χώρα) ή και στο υπόλοιπο σώμα της γυναίκας.
Πόσο συχνή είναι;
Περίπου 1 στις 10 γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας θα διαγνωσθούν με ενδομητρίωση. Η διάγνωση γίνεται συνήθως στα 30 – 40 έτη.
Τι συμπτώματα προκαλεί;
Το πιο συχνό σύμπτωμα είναι η δυσμηνόρροια, δηλαδή πόνος χαμηλά στην κοιλιά λίγο πριν και κατά τη διάρκεια της περιόδου.
Άλλη μία συχνή ενόχληση αφορά τον πόνο κατά την ερωτική επαφή, το οποίο ονομάζεται δυσπαρεύνια.
Επειδή όμως η ενδομητρίωση μπορεί να ανευρίσκεται οπουδήποτε, συμπτώματα μπορεί να υπάρξουν από οποιοδήποτε όργανο έχει επηρεαστεί. Συνεπώς μπορεί να εμφανισθεί πόνος κατά την ούρηση (εάν επηρεασθεί η ουροδόχος κύστη), όπως επίσης δυσκοιλιότητα, μετεωρισμός και κολικοί εντέρου (εάν επηρεασθεί το έντερο).
Έχουν όλες οι γυναίκες συμπτώματα;
Όχι!
Αρκετές γυναίκες με ενδομητρίωση δεν έχουν κανένα σύμπτωμα. Συνήθως οι ασθενείς αυτές προστρέχουν στο γυναικολόγο για άλλη αιτία (υπογονιμότητα), στα πλαίσια διερεύνησης της οποίας ανευρίσκεται η ενδομητρίωση.
Πως δρα η ενδομητρίωση;
Οι ενδομητριωσικές εστίες συμπεριφέρονται όπως ακριβώς και το φυσιολογικό ενδομήτριο (εσωτερικό τοίχωμα της μήτρας).
Πρακτικά αυτό σημαίνει ότι, κάτω από την επίδραση των οιστρογόνων, οι εστίες ενδομητρίωσης μεγαλώνουν και αιμορραγούν κυκλικά μέσα στο μήνα ακολουθώντας την πορεία του γυναικείου κύκλου (καταμήνιος κύκλος). Οι γύρω ιστοί αντιδρούν με οίδημα και φλεγμονή, ενώ σε βάθος χρόνου σχηματίζουν ουλές από τον συνεχή ερεθισμό. Οι ουλές αυτές προκαλούν τις λεγόμενες συμφύσεις, οι οποίες αρχικά είναι χαλαροί ιστοί μεταξύ γειτονικών οργάνων που τελικά καταλήγουν σε στέρεη συγκόλληση αυτών.
Η τριάδα «αιμορραγία – φλεγμονή – δημιουργία ουλών» είναι που προκαλεί τα συμπτώματα δυσμηνόρροιας. Η τελική συγκόλληση των γειτονικών ιστών προκαλεί ποικίλα προβλήματα.
Πως γίνεται η διάγνωση;
Οι ενδομητριωσικές κύστεις των ωοθηκών μπορούν να διαγνωσθούν με τη χρήση του υπερηχογραφήματος.
Ωστόσο, η Λαπαροσκόπηση είναι η μέθοδος εκλογής για τον εντοπισμό και την ακριβέστερη διάγνωση της ενδομητρίωσης. Κατά τη Λαπαροσκόπηση ανευρίσκονται οι ενδομητριωσικές εστίες, αφαιρούνται και αποστέλλονται για ιστολογική εξέταση προς επιβεβαίωση των ευρημάτων.
Τι προκαλεί την ενδομητρίωση;
Η ακριβής αιτία παραμένει άγνωστη.
Μία θεωρία υποστηρίζει ότι το αίμα της περιόδου παλινδρομεί προς τις σάλπιγγες και μέσω αυτών ενδομητρικός ιστός μεταναστεύει και εγκαθίσταται σε άλλα μέρη της πυέλου. Ωστόσο, κάποιου βαθμού παλίνδρομη εμμηνορυσία εμφανίζουν σχεδόν όλες οι γυναίκες. Οπότε ίσως άλλοι παράγοντες επηρεάζουν την ανάπτυξη ενδομητρίωσης. Η επιστημονική κοινότητα συνεχίζει να ερευνά το συγκεκριμένο θέμα.
Πως συνδέεται η ενδομητρίωση με την υπογονιμότητα;
Το 40% των γυναικών με προβλήματα γονιμότητας πάσχει από ενδομητρίωση. Φαίνεται ότι η φλεγμονή που προκαλείται από τον έκτοπο ενδομητρικό ιστό έχει αρνητικό αντίκτυπο τόσο στην ωρίμανση των ωαρίων, όσο και στη λειτουργία των ωοθηκών, της μήτρας και των σαλπίγγων. Ειδικά στις σάλπιγγες, η ύπαρξη συμφύσεων συχνά προκαλεί απόφραξη αυτών με αποτέλεσμα στην αδυναμία σύλληψης και προώθησης του ωαρίου εντός του αυλού της.
Ποια είναι η θεραπεία της ενδομητρίωσης;
Η θεραπεία εξαρτάται από το στάδιο της νόσου, την ένταση των συμπτωμάτων και την επιθυμία για τεκνοποίηση. Περιλαμβάνει τη φαρμακευτική αγωγή, τη χειρουργική επέμβαση ή και τα δύο.
Πότε προτιμάται η φαρμακευτική αγωγή;
Όταν η αιτία αναζήτησης βοήθειας είναι ο πόνος, τότε συνήθως η πρώτης εκλογής θεραπεία είναι η φαρμακευτική. Η ενδομητρίωση είναι ευαίσθητη στις ωοθηκικές ορμόνες. Συνεπώς η φαρμακευτική αγωγή στοχεύει στη μείωση των επιπέδων των οιστρογόνων στο γυναικείο οργανισμό και τη συρρίκνωση των εστιών ενδομητρίωσης.
Ποια φάρμακα είναι κατάλληλα για τον έλεγχο της ενδομητρίωσης;
Στις φαρμακευτικές επιλογές ανήκουν τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη (NSAIDs), τα αντισυλλυπτικά δισκία, τα προγεσταγόνα και οι αγωνιστές της εκλυτικής ορμόνης των γοναδοτροπινών (GnRH agonists).
Πότε ενδείκνυται η χειρουργική παρέμβαση;
Εάν η φαρμακευτική αγωγή αποτύχει, αλλά και σε ορισμένες περιπτώσεις, όπως η αντιμετώπιση της ενδομητρίωσης ως αιτία υπογονιμότητας, η χειρουργική θεραπεία (ιδίως η λαπαροσκόπηση) είναι η ενδεδειγμένη θεραπεία. Αποσκοπεί στην προσεκτική αφαίρεση ή τον καυτηριασμό των εστιών ενδομητρίωσης διαφυλάσσοντας τους παρακείμενους ιστούς από τραυματισμό.
Μπορεί να υποτροπιάσει μετά από ένα χειρουργείο;
Κάποιες γυναίκες μετά από ένα διάστημα 2-3 ετών νιώθουν πάλι συμπτώματα ενδομητρίωσης με κύριο αυτό του πόνου. Γι αυτό σε πολλές περιπτώσεις συστήνεται μετά το χειρουργείο να ξεκινά η λήψη αντισυλλυπτικών δισκιών για την πρόληψη νέων υποτροπών.
Επιπλέον, η εγκυμοσύνη αποτελεί ένα «φυσικό εμπόδιο» για την υποτροπή της ενδομητρίωσης. Για το λόγο αυτό συστήνεται σε γυναίκες που επιθυμούν να τεκνοποιήσουν, να το προσπαθήσουν άμεσα μετά το χειρουργείο.